Ben van Berkel van UNStudio is een van de beroemdste architecten van Nederland en staat ook internationaal in hoog aanzien. Hij studeerde architectuur aan de Rietveld Academie en aan de Architectural Asssociation in Londen en richtte in 1988 samen met Caroline Bos UNStudio op. Het bureau werd in Nederland onder andere bekend door de Erasmusbrug in Rotterdam en het station van Arnhem. Op dit moment is UNStudio in Nederland druk met het iconische hoofdkantoor van Booking.com, op de kop van het Oosterdokseiland in Amsterdam. UNStudio bouwde ook al opvallende landmarks in steden als London, Dubai, Hong Kong en Singapore.
We beginnen het interview over hoe Ben al op hele jonge leeftijd werd geïnspireerd door de gloednieuwe wijk Kanaleneiland in Utrecht, waar hij kwam te wonen toen er nog volop gebouwd werd. Later begon hij zelf te bouwen met Fischertechnik, waar hij uren achter elkaar zoet mee was. Dat hij architect wilde worden ontdekte hij pas later in Amsterdam, toen hij bij een ontwerpbureau werkte en merkte dat hij makkelijk “ruimtes kon vertalen.” In die periode deed hij de Rietveld erbij in de avonduren en maakte hij ’s nachts zijn huiswerk. Hij vertelt dat hij altijd moe was, maar dat hij ook dacht: “zo moet ik het leren”.
Na de Rietveld verhuisde Ben naar London om aan de prestigieuze Architectural Association een meer gerichte opleiding tot architect te volgen. Daar kreeg hij les van bekende architecten en leerde de internationale wereld van de architectuur kennen. Het was ook een opleiding die het belang van innovatie doceerde, zodat Ben er heel erg “vooruit geduwd” werd. We hebben het over Zaha Hadid waar Ben in London les van kreeg. Zij was een pioneer in het gebruik van organische vormen en een leermeester voor Ben.
We hebben het ook over de naam UNStudio – United Network Studio – waarin de visie van Ben naar voren komt dat de samenwerking tussen de architect en specialisten in een netwerkstructuur moet plaatsvinden, zodat iedereen zijn creativiteit kan bijdragen aan het proces. “Een ingenieur kan soms hele innovatieve constructieve oplossingen bedenken waarop je je ontwerp aanpast”, zo legt hij uit. En er zitten sowieso steeds meer specialisten aan tafel. Ben noemt als voorbeeld de futuristen die bij hem rondlopen, omdat je als architect zo ver vooruit moet denken.
We hebben het ook over het project Southbank, een dubbele wolkenkrabber ter waarde van €1,3 miljard in Melbourne, dat UNStudio gewonnen heeft van een aantal hele grote concurrenten. Ik vraag Ben hoe hij zo’n pitch aanpakt. Een van de belangrijke elementen is om de stad mee te krijgen en daarmee om het politieke spel goed te spelen. Hij vertelt ook dat hij het pitchen zwaar vindt, dat het een van de moeilijkste kanten is aan de architectuur, dat je altijd moet strijden om je werk. Maar het hoort erbij, zo vult hij relativerend aan, als je in de top 10 van de wereld concurreert.
We hebben het ook over hoe Ben de creativiteit bewaakt binnen UNStudio. Dat doet hij door samen met het management team de ondersteunende afdelingen, zoals HR en PR, goed te laten draaien, zodat de ‘kernontwerpers’ 80% vrij hebben voor het echte ontwerpwerk.
We hebben het ook nog over de beïnvloeding van het publieke domein. Bijvoorbeeld door het delen van een artist impression van een kabelbaan over het IJ – een project dat wel een zetje kan gebruiken. Ook hebben we het over de traagheid van overheidsprojecten en over de verbouwing van de Tweede Kamer die vooral ‘sober en doelmatig‘ moest. Ben vindt dat op zich best een werkbare briefing. Ook het gebouw Kempkensberg in Groningen, bijvoorbeeld, kreeg die briefing mee en ziet er beslist niet sober uit.
Tenslotte hebben we het nog over het enthousiasmeren van mensen, het aannemen van goede mensen en de kracht van een diverse werkvloer. En over hoe Ben zijn tijd organiseert. Staand meetings doen, niet te lange dagen maken en regelmaat, bijvoorbeeld, stellen hem in staat om vele bordjes hoog te houden.
Luister het hele interview in de Soundcloud-embed bovenaan de pagina of op het podcastplatform van jouw voorkeur. Er staat ook nog een samenvattend artikel in de Adformatie.